تحولات اخیر جهان اسلام؛ بیداری اسلامی یا بهار عربی؛ بررسی مفهومی

در مواجهه با دیدگاه‌های مطرح شده در زمینه بیداری اسلامی و بهار عربی یکی از مطالبی که ذهن تحلیل‌گران حوزه سیاست را مشغول کرده این است که کدام یک از این دو مفهوم بهتر می‌تواند رخدادهای اخیر را تبیین کند؟ در این زمینه مطالب متنوعی از سوی نظریه‌پردازان هرکدام از این دو دیدگاه بیان شده که به نوبه خود مبین گوشه‌هایی از این رخدادهاست. فرضیه این مقاله بر این نگاه شکل گرفته است که هرچند تلقی حوادث اخیر جهان اسلام به دیدگاهی با عنوان «بهار عربی» بخشی از رخدادهای اخیر را تبیین کرده و مورد بررسی قرار می‌دهد اما این تبیین نارسا و ناقص است و این مفهوم «بیداری اسلامی» است که می‌تواند به عنوان دیدگاهی جامع‌تر و البته با رویکرد بومی ضمن تأیید بسیاری از ادله مطرح شده از سوی متفکرین معتقد به مفهوم بهار عربی با تحلیلی از درون و واقع‌بینانه‌تر علل وقوع این حوادث را تحلیل کند که نه تنها توصیف رخدادهای اخیر، بلکه توصیف گذشته و آینده آنها را نیز ملموس‌تر و قابل قبول‌تر خواهد کرد.